Gouda – Vandaag besluit de gemeenteraad of het Kaderplan Bodemdaling Binnenstad (KBB) met compartimentering kan worden uitgevoerd. Lange tijd was de alternatieve variant 2a in de race om de peilverlaging. Bij de presentatie van het concept KBB werd er echter tot veler verbazing de stekker uit getrokken. Er kwam geen algehele 10cm peilverlaging. In het definitieve KBB werd ook het laatste restje 2a, flexibel peilbeheer, bij het grofvuil gezet. Dit tot onbegrip van Goudse maatschappelijke partijen. Hoe kwam variant 2a bij het grofvuil terecht?
In september 2019 kwam de houtskoolschets uit, het eerste concrete product van zes jaar onderzoek. Hierop konden andere partijen meedenken. De keuze was uit variant 2a en 2c (zie kader). Maar de planmakers noteerden ook: ‘Belangrijk om hierbij te vermelden is dat het projectteam verwacht dat de uiteindelijke voorkeursoplossing een combinatie van aspecten uit beide varianten zal zijn’. Een combinatie van 2a en 2c lag in de herfst van 2019 nog in het verschiet.
Het idee was eenvoudig; een peilverlaging van 10cm in de hele stadsboezem kan snel worden uitgevoerd. Je hoeft alleen de pompen harder te laten draaien en een paar kleine technische aanpassingen uit te voeren. De patiënt krijgt snel verlichting van de klachten, het laagste deel van het centrum wordt geholpen. Zo koop je bovendien tijd om te werken aan een langere termijnoperatie, bijvoorbeeld de compartimentering met variant 2c.
Wat de Maatschappelijke Kosten en Baten Analyse (MKBA, kader) betreft, van december 2019, lag niets dit in de weg. Voor beide varianten zag de MKBA slechts risico voor enkele tientallen woningen met een paalfundering. Ook hierin werd een combinatie tussen 2a en 2c als optie genoemd.
2a bij grofvuil
Groot was dan ook de verbazing dat in het concept KBB van maart 2020 variant 2a vrijwel geheel bij het grofvuil bleek gezet. Alleen een onderzoek naar flexibel peilbeheer (zie kader) bleef nog overeind. Inmiddels ontkent de gemeente, toch een van de planmakers, dat er ooit sprake geweest van een gecombineerde variant: ‘In de houtskoolschets en in de MKBA worden de beide varianten naast elkaar gepresenteerd om ze te kunnen vergelijken. Er is nooit sprake geweest van een gecombineerde variant’.
Uit hun toelichting blijkt verder dat zij door de tijd steeds meer hobbels en kuilen zagen in variant 2a, terwijl 2c aantrekkelijker werd. Uit grondwateronderzoek bleek bijvoorbeeld al dat 2a niet effectief genoeg was. Later werd duidelijk dat de uitvoering helemaal niet zo ‘eenvoudig en goedkoop’ was als gedacht. Aan een grondwaterverlaging van 10cm bleken (zowel bij tijdelijk als permanente verlaging) 2 a 3 ton jaarlijkse beheerkosten te kleven. Ook moesten dan allerlei ingrepen worden gedaan bij sluizen en waterwegen. Maar misschien wel het belangrijkste argument van de wethouder; als het peil in de stadsboezem 10cm zakt zouden 1200 woningen op houten paalfunderingen (buiten de singels) in gevaar komen.
In compartiment 2c bleken intussen aanzienlijk minder huizen op houten paalfundering te staan dan zij aanvankelijk dacht (geen 400 maar 60 woningen).
2a versus 2c
Voor veel van deze argumenten is ondersteunend onderzoek. Dit ontbreekt echter voor het aantal van 1200 risicowoningen. De gemeente zegt zich te baseren op ‘al het gedane onderzoek’ en ontkent dat de MKBA cijfers hiervoor bruikbaar zijn.
Tom Schilperoort van de Wateralliantie vindt deze redenatie ‘stuitend’: “Deze MKBA is pas helemaal aan het eind van het KBB proces toegepast, als laatste stap in het onderzoek voordat het KBB werd opgesteld. Daarbij is de MKBA gevoed met de resultaten van al het andere uitgevoerde onderzoek (modelberekeningen, gegevens over funderingen, enz.). Ik heb dat hele proces van nabij kunnen volgen”. Het was dit twistpunt dat de coalitie lijnrecht tegenover de Wateralliantie plaatste.
Het spel achter de coulissen
Los van de feiten die pleiten voor en tegen de varianten, spelen achter de coulissen van het KBB-theater ongetwijfeld politieke afwegingen mee. De zorgen van bewoners in de stadsboezem bijvoorbeeld, die bij 10cm vrezen voor hun paalfundering. Druk vanuit de Burchvlietkade leidde er tijdens de inspraakperiode nog mede toe dat wethouder Niezen het vervolgonderzoek naar flexibel peilbeheer eerder staakte, zo zei zij tijdens de presentatie van het KBB in september.
Achter de vraag of 1200 woningen werkelijk risico lopen ligt een andere, namelijk; wie is verantwoordelijk voor rotting van een houten paalfundering? In beginsel is dat de eigenaar van een woning. De Wateralliantie wijst er dan ook fijntjes op dat aan iedere houten paalfundering het risico kleeft dat zij vroeg of laat slecht wordt. En dat volgens het onderzoek, het MKBA, 2a dit risico nauwelijks verhoogt.
Funderingsonderzoek
De coalitie heeft echter al besloten de wedstrijd niet zo te spelen. Haar inzet is om funderingsonderzoek te doen bij alle woningen op paalfunderingen in het compartiment. De gemeente heeft weliswaar juridisch advies dat zij niet aansprakelijk is bij problemen door een peilverlaging, bij schadeclaims is het onzeker of dit voor de rechter stand houdt. Dit nog los van de maatschappelijke onrust die funderingsproblemen teweeg brengen. Van deze redenatie spreekt vanzelf dat het ondoenlijk is om in de stadsboezem alle 1200 funderingen te controleren. Dit argument vormt de genadeklap voor variant 2a.
Politiek besluit
Gevolg van deze uitsluitmethode is wel dat er geen korte termijnoplossing is voor de hoogste nood in het centrum. Pas in 2024/2025 kan de eerste verlaging van 5cm worden verwacht.
Onder de streep blijft de keuze voor de ene of andere variant een politiek besluit. Het is de vraag welke factoren het zwaarst zijn gewogen bij het afdoen van variant 2a. Waren het de argumenten die met onderzoek zijn geboekstaafd, of speelde de angst voor funderingsproblemen de hoofdrol? Vanavond zal worden gestemd over variant 2c. We kunnen alleen maar hopen dat Gouwenaars ons daar in 2050 dankbaar voor zullen zijn.
Bij de totstandkoming van dit artikel is gebruik gemaakt van de onderzoeken die in opdracht van de gemeente Gouda en Hoogheemraadschap Rijnland zijn uitgevoerd. Ook is gebruik gemaakt van het (concept) KBB, materiaal uit raadsvergaderingen, vragen aan de gemeente Gouda en antwoorden op raadsvragen.
MKBA
De MKBA (Maatschappelijke Kosten en Baten Analyse) doet een analyse van de kosten en verdiensten van een plan. Wat voor schade kan een plan mogelijk veroorzaken en wat brengt het de samenleving (binnenstad/Gouda) op?
Flexibel peilbeheer
In het ontwerp KBB werd een onderzoek voorgesteld naar flexibel peilbeheer; om het peil tijdelijk te verlagen zodat er meer ruimte is voor opvang van zware regenval. Dit tot het moment dat het peil in het compartiment kan worden verlaagd.
Heeft u lokaal nieuws uit Gouda of omgeving?
Mail het ons via redactie@degouda.nl
Download nu deGouda App voor iOS en Android
28-10-2020 13:05
