Gouda – Zes jaar onderzoek is er gedaan voor het Kaderplan Bodemdaling Binnenstad, maar het plan dat eruit volgt schiet te kort. Dat vindt de Wateralliantie*, aangevoerd door waterexpert en voormalig manager bij Deltares Tom Schilperoort. De Wateralliantie diende daarom een 46 pagina’s tellende zienswijze in. Tom: “Wij kwamen tot de verrassende conclusie dat we in het KBB andere aannamen zien dan uit onderzoek blijken”. Zij zagen dat de partijen bleven bij hun plan; daarop startten ze de campagne ‘Zeg JA tegen variant 2A’.
Gouda en Hoogheemraadschap Rijnland willen met het Kaderplan Bodemdaling Binnenstad (KBB) de wateroverlast aanpakken in het Goudse centrum. In laaggelegen delen klotst het grondwater haast tegen de vloeren en is er nauwelijks ruimte voor regenwater. Omdat een nieuwe peilverlaging huizen op houten palen in de problemen kan brengen door paalrot, heeft de gemeente onderzoek laten doen naar een slimme oplossing. Na zes jaar onderzoek is nu besloten om het laagstgelegen deel van het centrum af te dammen en daar het waterpeil 25cm te laten zakken. Dit deel noemt men het compartiment.
Het onderzoek werd verricht door topdeskundigen in hun vakgebied, waaronder Deltares, waarvoor Tom Schilperoort (69) zelf lange tijd heeft gewerkt. De Wateralliantie is door de jaren altijd betrokken geweest en is lovend over de onderzoeksfase. Minder blij is zij met de conclusies die de gemeente Gouda en het Hoogheemraadschap (voortaan de coalitie) uit de onderzoeken hebben getrokken. Een gesprek met Tom maakt duidelijk waarom.
Wateroverlast verminderen
Allereerst de zoekrichting van het onderzoek, legt hij uit: “Zes jaar onderzoek was gericht op de vraag; wat kun je aan de wateroverlast doen? Logisch gezien de urgentie, maar het onderzoek heeft zich niet bezig gehouden met andere gevolgen voor de binnenstad”.
Met als gevolg dat de risico’s niet goed zijn onderzocht, vindt Tom. De coalitie begint al met het uitvoeren van de plannen en schuift verschillende onzekerheden vooruit voor ‘nader onderzoek’. Het gaat om de gevolgen van peilverlaging zoals schade aan kademuren en bruggen door paalrot, maar ook om ongelijke zetting van woningen en aantasting van de monumentale binnenstad. Beginnen zonder goed de gevolgen te kennen is onverantwoord, vindt Tom: “Het is een groot experiment. Het leidt bij schade tot ‘Groningse toestanden’ als je niet uitkijkt”.
Raambuurt
Een ander punt voor ‘nader onderzoek’ is het gebied dat buiten het compartiment valt. Voor bijvoorbeeld de Raambuurt verandert niets, terwijl dat ook enorm laaggelegen is. Volgens wethouder Niezen is de wateroverlast in de Raambuurt naar de normen ‘toelaatbaar’. Tom is kritisch: “Op kaartjes die in het KBB zelf staan kun je zien dat die grondwateroverlast fors is. De gemeente hanteert een soort eigenbedachte norm dat het acceptabel is als het grondwater op hetzelfde niveau zit [ten opzichte van de vloer] als vijftig jaar geleden. Het bestaat niet dat het in de Raambuurt op hetzelfde niveau is als vijftig jaar geleden”.
Campagne variant 2A
Uit onvrede met de plannen begon de Wateralliantie een campagne tegen het plan van de coalitie, dat variant 2C wordt genoemd. In hun flyer pleit de Wateralliantie voor een andere onderzochte oplossing, variant 2A; het verlagen van het waterpeil in de hele stadsboezem met 10cm. Zo nam zij met hetzelfde onderzoek in de hand een andere afslag dan de coalitie.
De basis voor de beweringen ligt in een onderzoek, de Maatschappelijke Kosten en Batenanalyse (MKBA, zie kader) genaamd. Deze concludeert dat 2C het beste ‘maatschappelijk rendement’ heeft, het scenario met vermoedelijk de minste schade en het meeste effect. Maar vindt ook dat variant 2A een goede korte termijn oplossing biedt en dat zij zou kunnen worden opgevolgd door variant 2C. De coalitie wuifde dit scenario tijdens de presentatie van het KBB weg; het risico op paalrot zou te groot zijn.
Houten palen
Hier zit een groot twistpunt. Volgens de coalitie zou variant 2A de paalfunderingen van 1200 huizen in gevaar brengen. De MKBA spreekt echter van enkele tientallen woningen, weet Tom: “Alle huizen lopen al een zeker risico, maar de KBB maatregelen verhogen het risico nauwelijks. Je praat voor beide varianten over hooguit enkele tientallen panden die extra risico gaan lopen”. Het verschil van het onderzoek met de lezing van de coalitie is levensgroot: “Dat is zo’n enorm verschil in aantallen dat wij zeggen: dit klopt gewoon niet”.
Saillant detail: de schadeberekening die aan de paalproblemen wordt gekoppeld klopt niet. Tom: “Die kan helemaal niet gekoppeld zijn aan die 1200 huizen, want de schade is daar veel te laag voor”. Aan de MKBA ligt dat niet: “Het is een goede methodiek die is gehanteerd en toch gebruikt de gemeente niet de uitkomst ervan. Dat vinden wij vreemd”.
Bovendien is bekend dat als je het risico zeker wilt weten, je per woning funderingsonderzoek zult moeten doen; een tijdrovende aangelegenheid. De gemeente weet dat, zij heeft gezegd dit soort funderingsonderzoek te willen gaan uitvoeren bij de woningen in het compartiment.
Eenvoudig en snel
Dan de kosten. Die worden geraamd op 40.000 euro (2A) en 1 miljoen euro (2C). Volgens de ‘tegenflyer’ van de coalitie zou variant 2A niet eenvoudig en snel te realiseren zijn. En dat terwijl zij 2A eerder zelf zo noemden. Dit is dan ook onzin, vindt Tom: “Zij halen twee dingen door elkaar; de snelle peilverlaging in de stadsboezem en een aanvullende beheersmaatregel met de naam flexibel peilbeheer”. Die peilverlaging is een fluitje van een cent, vertelt hij: “Het enige wat je hoeft te doen is de twee grote gemalen die we in Gouda hebben wat harder laten lopen en een paar ‘opboeidrempels’ verlagen. Dat kost in totaal €40.000,-. Het compartiment aanleggen kost een miljoen; dat is 25 keer zoveel”.
Aansprakelijkheid
Lange tijd hing de vraag in de lucht; wie draait op voor de gevolgschade van het plan? Bij de presentatie van het KBB onthulde wethouder Niezen dat dit volgens juristen ‘normaal maatschappelijk risico’ is. Dit maakt bewoners aansprakelijk voor de kosten van funderingsproblemen door de peilverlaging (wat niet wil zeggen dat de coalitie niets bijdraagt). De Wateralliantie is het daar absoluut niet mee eens: “Als het waterschap elke keer het waterpeil beperkt aanpast aan de bodemdaling, dan is dat een voorzienbaar en normaal maatschappelijk risico”, zegt Tom. “Die grote peilverlaging in het compartiment is geen normale aanpassing van het peil. Bovendien is er een alternatief met veel minder risico’s; namelijk de kleine peilverlaging in de stadsboezem”.
Riolering
En Tom wil graag nog iets kwijt. Er is namelijk ook een ondergeschoven kindje: de riolering. In het Goudse centrum ligt nog veel van de oude, lekkende (opgeboeide) riolering. Daar loopt zowel afvalwater als regenwater door. Die stromen worden in de toekomst gescheiden, waardoor het systeem beter functioneert en het grondwaterpeil stabieler wordt. Dit maakt wellicht een kleinere peilverlaging mogelijk. In publicaties in het AD en van de NOS werd verfhandel Natte (Kleiwegstraat) al eens aangehaald vanwege opkomend water bij buien. Tom vermoedt dat dit beter is op te lossen door de riolering te verbeteren dan door de grondwaterstand te verlagen: “Juist omdat het zo snel gebeurt na zware regenval, grondwater reageert meestal wat trager”.
Sterker nog, zegt hij: “Het zou weleens kunnen zijn dat veel overlastproblemen in de binnenstad die nu toegeschreven worden aan het grondwaterpeil eigenlijk toegeschreven kunnen worden aan de riolering”.
Toekomst
En als we in de toekomst kijken? Geen van beide varianten bied een lange termijnoplossing, voor na 2050. Dit vereist meer onderzoek, vindt de Wateralliantie. Met variant 2A koopt de coalitie hiervoor tijd, vindt zij. Woensdag 7 oktober wordt het Kaderplan Bodemdaling Binnenstad voor het eerst besproken in de gemeenteraad. Een besluit volgt later.
Voor dit artikel is gebruik gemaakt van het KBB, de zienswijze van de Wateralliantie en de Maatschappelijke Kosten en Batenanalyse (MKBA). Een MKBA onderzoekt wat de plannen bij uitvoering kosten en opleveren voor de maatschappij.
*De Wateralliantie bestaat uit het Watergilde als werkgroep van de Historische Vereniging Die Goude, Gouda Sterk aan de IJssel, de Museumhaven, GOUDasfalt, het Historisch Platform en het Singelpark.
Heeft u lokaal nieuws uit Gouda of omgeving?
Mail het ons via redactie@degouda.nl
Download nu deGouda App voor iOS en Android
06-10-2020 11:25