Gouda – In deze serie brengt Weekblad deGouda samen met de Historische Vereniging Die Goude een stukje van de geschiedenis van Gouda in beeld. Deze keer de Agnietenkapel.
De Agnietenkapel staat nu geheel alleen op de -Nieuwe Markt. Dit gebouw is een van de weinige overblijfselen in Gouda uit de middel-eeuwen. Het is een restant van het Sint-Agnesklooster dat hier -vroeger stond. De zusters die hier woonden heetten augustinessen. Zij -leefden naar de regel van Augustinus. Het klooster werd voor het eerst -genoemd in 1455, maar mogelijk bestond het al eerder. Er waren diverse -bijgebouwen: een refter (eetzaal), keuken, slaapzaal, bakkerij, -brouwerij, ziekenhuis en een kerk. Later kreeg het klooster een eigen kapel en -kerkhof. Naast de kapel lagen nog drie bleekvelden.
Agnietenklooster. Detail uit de Maquette 1562 in het -Museum Gouda.
(Foto: Nico J. Boerboom)
Er heerste armoede in het klooster, ondanks dat de zusters hard -werkten. De belastingen waren erg hoog, soms ging zelfs de helft van hun -inkomsten naar de belasting. Af en toe kregen de zusters giften van -welgestelde inwoners van Gouda.
Het aantal augustinessen was in 1500 geslonken tot circa 96.
Omdat in 1556 de levensmiddelen duurder werden, nam de armoede toe. Er werd naar een oplossing -gezocht en die vond men bij de Heilige Geest-meesters. Dit was een soort armenzorg. Zij namen alle bezittingen van het klooster over en betaalden 
de schulden.
In 1572 waren er nog maar circa 20 augustinessen. In dat jaar bezetten de geuzen Gouda. De meeste zusters vluchtten, slechts zeven bleven achter. Dit betekende het einde van het Agnietenconvent: op de Markt -verbrandden de Geuzen de altaren en beelden.
Detail van een houten balk in de Agnietenkapel met -geschilderde tekst dat P. v.d. Werve op 1 juli 1774 verfwerk in de kapel heeft verricht. (Foto: SAMH)
Eind 16de eeuw kwamen er veel Vlaamse tapijt- en lakenwevers naar Gouda. Zij mochten zich in de Agnietenkapel vestigen. Er was genoeg ruimte om de grote weefgetouwen op te zetten.
In 1653 werd de Agnietenkapel een Bank van Lening, ook wel de ‘Lommerd’ geheten. Er vond een grote verbouwing plaats. De gotische vensters werden dichtgemetseld en er kwamen extra verdiepingen in. De zolder kreeg dakkapellen. De bankdirecteur, toen ‘kassier’ geheten, woonde in het huis achter de kapel.
Agnietenklooster. Fragment uit de kaart van Braun en Hogenberg 1582.
Voor de Agnietenkapel liep een watertje – het -Agnietenwatertje, ook wel Lommerdse Watertje -genoemd – dit werd begin 20ste eeuw gedempt.
De Bank bleef er gehuisvest tot 1924. Achtereenvolgens kwamen er de Arbeidsbeurs, de Distributie-dienst, een noodpostkantoor en Kunst-centrum ‘Burgvliet’ in. Er werd niets aan onderhoud gedaan, instortingsgevaar dreigde!
In 1972 begon de gemeente met de restauratie van de kapel, die drie jaar duurde.
Op de plaats waar eens het altaar stond, ligt nu nog een altaarsteen, -herkenbaar aan de vijf wijdings-kruisjes. Opvallend in het interieur zijn de ‘klank-potten’ hoog in de muur van het koor. Zij dienden tot -verbetering van de akoestiek, hierdoor werd de galm van de vrouwentoonhoogte gedempt.
Tegenwoordig wordt de Agnietenkapel gebruikt voor lezingen, concerten en als ontvangst-, vergader- en expositieruimte.
Agnietenkapel met op de voorgrond het Lommerdse -Watertje.
(Foto: circa 1920 SAMH)
Agnietenkapel mét achterbouw. (Foto circa 1935 C. Steenbergh)
De Agnietenkapel met instortingsgevaar, vlak voor de restauratie in 1972.
(Foto: SAMH)
De Agnietenkapel prachtig gerestaureerd. (Foto: Nico J. Boerboom)
Bron: deGouda.nl
Heeft u lokaal nieuws uit Gouda of omgeving?
Mail het ons via redactie@degouda.nl
Download nu deGouda app voor iOS en Android
27-05-2018 10:00