Gouda – De gemeente Gouda heeft het beste voor met een aantal culturele instellingen en hanteert een ruimhartig beleid. De Bibliotheek Gouda, als hoofdbewoner van de Chocoladefabriek, verhuurt en faciliteert vierkante meters aan ondernemers en instellingen in dit pand. De bibliotheek omringt zich tot nu toe met het Streekarchief Midden-Holland, de Drukkerswerkplaats, VRSapce en Kruim – eten & drinken om zo gezamenlijk een inspirerende en dynamische omgeving te creëren waar altijd wat te doen is. Als een van de deelnemers echter omvalt kan de leiding van de Bibliotheek -na een inspanningsverplichting van 6 maanden- de ruimte gewoon aan de gemeente teruggeven.
Het concept “Chocoladefabriek” is een gouden greep voor de bibliotheek
Het was Nan van Schendel, destijds directeur van de Bibliotheek Gouda, die het concept bedacht. De oude Chocoladefabriek waarin Steenland o.a. z’n chocolademunten produceerde en dat later een aantal jaren diende als gemeentekantoor, stond leeg. Van Schendel zag de noodzaak om de bibliotheek toegankelijker en aantrekkelijker te maken. De gemeente Gouda, eigenaar van het pand, was bereid om ruim een miljoen euro te spenderen om de Chocoladefabriek voor de nieuwe functie geschikt te maken. De combinatie van horeca, bibliotheek en de andere activiteiten leverde al snel veel bezoekers op. Er was een nieuw trefpunt ontstaan.
Sinds 1 december 2016 staat Erna Staal aan het roer van de Bibliotheek
De stadsbibliotheek Gouda bestrijkt uiteraard het grootste deel van de Chocoladefabriek. Een van onze eerste vragen aan Staal (directeur-bestuurder) was hoe de bibliotheek in verhouding staat tot de Chocoladefabriek. Zij is daar heel duidelijk over en zegt: “De Chocoladefabriek is geen zelfstandige, aparte organisatie. Het is een gebouw en een concept en binnen dit verband wordt op basis van gelijkwaardigheid samengewerkt.”
De bibliotheek is de hoofdhuurder van de Chocoladefabriek, tekent dus ook het huurcontract met de gemeente en is daarmee hoofdverantwoordelijk. Vanuit die positie regelt de bibliotheek de administratie en de inning van de huur op basis van vierkante meters en facilitaire kosten.
Hoe wordt de Chocoladefabriek dan in goed banen geleid?
Er loopt geen algemeen directeur rond. De directie met alle collega’s van de bibliotheek zijn samen met de andere “bewoners” verantwoordelijk voor de exploitatie van het concept Chocoladefabriek. De samenwerking berust op onderlinge afspraken. Alle organisaties zijn echter verantwoordelijk voor hun eigen bedrijfsvoering. Zo hebben bijvoorbeeld het Streekarchief, Libertum een eigen subsidierelatie met de gemeente. Je zou dus het kunnen zien als een groot samenwerkingsverband onder één dak.
Is de Bibliotheek Gouda nog steeds de spil in de Chocoladefabriek?
Om de woorden van Staal te gebruiken: De Bibliotheek Gouda is meer dan een uitleenpunt van boeken.” Het is een relatief kleine organisatie met een directeur-bestuurder, een adjunct-directeur, een aantal medewerkers in loondienst -minder dan 20fte- en heel veel vrijwillige medewerkers. Behalve de stadsbibliotheek in de Chocoladefabriek is er nog meer dat onder de Bibliotheek Gouda ressorteert: een online bibliotheek en een uitleenpunt in Gouda Noord en Goverwelle. Verspreid over de stad zijn er vier kinderbibliotheken en een vijfde, Westergouwe, is in ontwikkeling. Ook het Taalhuis valt onder de verantwoordelijkheid van de Bibliotheek. Naast de eigen inkomsten staat daar wel een flinke gemeentesubsidie van een kleine 2 miljoen tegenover.
De Chocoladefabriek is openbaar, zeer toegankelijk en laagdrempelig zonder dat men iets hoeft te spenderen
Dat men er niets hoeft te spenderen vraagt om nadere uitleg want een lidmaatschap van de bibliotheek kost geld, evenals een consumptie bij Kruim eten & drinken of sommige presentaties. Het antwoord van Staal is duidelijk. Zij nuanceert: “Niet alles is per se gratis. Wij organiseren ook cursussen of bijeenkomsten waarvoor soms betaald moet worden, maar je kunt in het gebouw verblijven zonder iets te hoeven spenderen.
“Laagdrempelig” wordt overigens duidelijk in beeld gebracht door de vele vierkante meters op de 1e etage met leesfauteuils en een groot aantal flex- en studieplekken, een deel voorzien van verstelbare stoelen. Dit alles is gratis en indirect een geschenk van de gemeente. Omdat de bibliotheek hier geen inkomsten uit genereert wordt deze faciliteit uiteindelijk financieel mogelijk gemaakt via de gemeentelijke subsidie.
Zoals we in dit artikel begonnen, de gemeente is zeer ruimhartig
Zonder af te dingen op de inzet en motivatie bij alle bewoners van de Chocoladefabriek, met één risico heeft de hoofdhuurder nauwelijks rekening te houden. Als een van de gesubsidieerde huurders wegvalt, neemt de gemeente de vierkante meters terug en hoeven die ook niet betaald te worden door de Bibliotheek. Het is echter de gemeente die hoofdzakelijk aan de knoppen draait. Zij kunnen bijvoorbeeld de subsidie voor die betreffende organisatie verhogen, zodat men in de Chocoladefabriek kan blijven. Dat kost de gemeente geld, maar ook als de betreffende club zonder opvolging uit de Chocoladefabriek verdwijnt. Als dit zich voor gaat doen wordt het dus rekenen wat het minst schadelijk is voor de gemeente; meer subsidie of minder huuropbrengst.
Dit is het eerste artikel over de Chocoladefabriek en de Bibliotheek Gouda over de periode 2014 tot en met 2021. Deel II zal gaan over de gevolgen van de verbouwing van de Chocoladefabriek en hoe het bestuur van de Bibliotheek en de nieuwe onderhuurders hun plannen gesmeed hebben en hoeveel de gemeente er voor over had.
26-10-2021 12:00