Gouda – Burgemeester Milo Schoenmaker maakte vrijdag 9 november bekend dat hij per 15 januari terug treedt. Hij verruilt zijn functie voor een baan als bestuursvoorzitter bij het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers). Een tegenslag voor de gemeenteraad, die de burgemeester in januari nog had herkozen voor een nieuwe periode van zes jaar. Zij moeten weer aan het werk om een nieuwe burgemeester te vinden. Maar hoe wordt eigenlijk precies bepaald wie het stokje van Schoenmaker overneemt? Een schets van de functie en de benoeming.
De burgemeester is het gezicht van een gemeente. Een belangrijk onderdeel van zijn functie is dat hij boven de partijen staat; boven de gekozen leden van de gemeenteraad en als voorzitter van het College van Burgemeester en Wethouders. Ook heeft hij belangrijke taken in de openbare orde en veiligheid. Hij is opperbevelhebber bij ongeregeldheden in zijn gemeente, zoals in het geval van een uit de hand gelopen jaarwisseling. Naar burgers en andere gemeenten toe is hij het gezicht van de gemeente. Om te voorkomen dat de stad zonder burgervader komt te zitten, wordt bij een vertrek vaak tijdelijk een waarnemend burgemeester aangesteld.
Benoeming
Door het Rijk is een speciaal document opgesteld waarin staat hoe de benoeming, herbenoeming en het afscheid van een burgemeester worden geregeld. De procedure vormt een complex samenspel en is verankerd in de Grondwet en de Gemeentewet (zie kader). Griffier (gemeentesecretaris) Eleonore Karman van de gemeente Gouda is bij de herbenoeming nauw betrokken en geeft een toelichting.
De aanstelling van een nieuwe burgemeester begint bij de commissaris van de Koning, de hoogste bestuurder van de provincie. Hij roept de fractievoorzitters van de gemeenteraad samen voor overleg. De gemeenteraad stelt naar aanleiding van dit gesprek een profiel op voor de nieuwe burgemeester, een soort pakket van eisen, waaraan de kandidaat moet voldoen. Met dit profiel in de hand schrijft de commissaris van de Koning een vacature uit.
De kandidaten
Het stokje wordt nu overgedragen aan Den Haag. De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) stelt de vacature open. Sollicitanten reageren, zoals gebruikelijk is bij vacatures en de commissaris van de Koning selecteert de beste kandidaten. Deze selecte groep kanshebbers wordt voorgelegd aan de vertrouwenscommissie van de gemeente. ‘De vertrouwenscommissie, legt Eleonore Karman uit, bestaat (gewoonlijk) uit de twaalf fractievoorzitters. Voor als de vacature open staat wordt opnieuw een vertrouwenscommissie ingesteld’. Karman is in beide gevallen de secretaris van de commissie.
De vertrouwenscommissie toetst of de kandidaten voldoen aan de functie-eisen van de gemeenteraad en draagt twee kandidaten voor. De gemeenteraad kiest hieruit de beste kandidaat en draagt deze voor aan de minister van BZK. De nieuwe burgemeester wordt uiteindelijk door de Koning beëdigd. Ook wordt de burgemeester bij de gemeente beëdigd door de commissaris van de Koning.
Waarnemend burgemeester
Griffier Karman verwacht dat de hele procedure vanaf nu zo’n acht maanden in beslag zal nemen. Daarom wordt, wanneer de fractievoorzitters bij de commissaris van de Koning worden geroepen, ook de aanstelling van een waarnemend burgemeester besproken: ‘de benoeming is een bevoegdheid van de commissaris. Wat hij kan doen, is de fractievoorzitters vragen; heeft u nog speciale wensen of eisen waaraan hij moet voldoen’, legt Karman uit. Zij kan nog niets zeggen over een voorkeurskandidaat, omdat dit aan de commissaris van de Koning is.
Het komt in de praktijk geregeld voor dat gepensioneerde bestuurders worden aangewezen als waarnemend burgemeester. In Gouda was dat in 2012 Jan Mans (70), die het vertrek van Wim Cornelis opving. Wie het ook wordt, de waarnemend burgemeester zal per 15 januari het stokje van burgemeester Schoenmaker overnemen. Wel een beetje een vreemde datum trouwens, midden in de maand. Met een reden, aldus Schoenmaker:
“1 januari heeft het nadeel dat ik dan precies om 12 uur, tijdens de jaarwisseling geen burgemeester meer ben.” En dan hebben we onze burgervader nog wel even nodig!
Heeft u lokaal nieuws uit Gouda of omgeving?
Mail het ons via redactie@degouda.nl
Download nu deGouda App voor iOS en Android
21-11-2018 10:17