Gouda – Eind 2018 sprak Weekblad deGouda wethouder Corine Dijkstra (Zorg) over de landelijke wachtlijsten, bureaucratie en krappe budgetten in de jeugdzorg (Jeugdhulp). De wethouder vertelde toen over projecten die de situatie moesten verbeteren. April dit jaar bleek dat de tekorten desondanks blijven, sterker nog: ze blijven toenemen. Weekblad deGouda vroeg de wethouder hoe dat komt en wat eraan gedaan wordt. Dijkstra: “We zijn echt de diepte in gegaan: waar komen die kostenstijgingen vandaan?”
Allereerst de cijfers. Van het jaar 2018 op 2019 stegen de kosten van de Jeugdhulp door het hele land, voor de gemeente Gouda met wel 18,2%. Betaalde onze gemeente in 2016 nog 16,6 miljoen euro, in 2019 was dit opgelopen tot ruim 22,4 miljoen euro. Dit staat in een financiële analyse die de gemeente liet maken om vat te krijgen op de zorgkosten. Het onderzoek wees uit dat de grootste kostenstijging wordt veroorzaakt door een grotere zorgzwaarte (specialistische zorg). Hoewel eerder ook wel een flinke toename in aantal personen heerste, steeg het aantal behandelingen in het laatste jaar slechts licht.
Wachtlijsten
Aanleiding voor ons interview eind 2018 waren de landelijke wachtlijsten in de Jeugdhulp, tekorten van het budget en klachten uit het werkveld over bureaucratie. Die wachtlijsten zijn verminderd, zegt wethouder Dijkstra nu, maar zijn ook minder prominent aanwezig, want ze vormen in verhouding tot andere onderwerpen een minder groot probleem. Om de bureaucratie te verminderen hebben gemeenten geüniformeerde codes gemaakt. Instellingen die hiervan gebruik maken zouden minder last hebben van regeldruk.
Toename
Het gebrek aan financiën wordt veroorzaakt door een toenemende vraag aan (zware) jeugdzorg en een achterblijvend budget. Maar wat is precies de reden van die toegenomen zorgzwaarte? Dat is een vraag die van Gouda tot aan het Binnenhof de gemoederen bezig houdt. Dit is wat de wethouder nu weet.
Medicalisering en problematisering
Voor een deel zijn de oorzaken maatschappelijk, vertelt de wethouder: “Hoe kijken we aan tegen jongeren, mogen ze ook een beetje ongelukkig zijn? Worden ouders daar onrustig van? Vroeger was het; je bent gewoon een beetje in de puberteit, gewoon vervelend of lastig”. Die ontwikkeling, die ze medicalisering en problematisering noemt, herkent zij op meer plekken: “Het is ook een cultuur die ik in het onderwijs hoor. Ouders die kijken eerder: wat is er met mijn kind? Je kunt ook zeggen, het is een beetje een vervelende periode”. Moeilijk voor de gemeente is daarbij dat er geen ondergrens is: “Dus eigenlijk zou elke opvoedingsvraag als ouders dat goed formuleren een jeugdhulpvraag kunnen zijn. En we hebben weinig instrumenten om te zeggen; dit hoort gewoon bij je leven”.
Autonome verwijzers
Daarnaast wordt 70% van de jeugdzorgkosten veroorzaakt door zogenaamde “autonome verwijzers” zoals huisartsen, gecertificeerde instellingen en rechtbanken. De gemeente heeft geen andere keuze dan deze uit te (laten) voeren.
Meldcode
Een andere oorzaak is dat per januari 2019 de meldcode ‘Veilig Thuis’ is verscherpt. Hierdoor zijn maatschappelijke instanties (kinderopvang of scholen bijv.) verplicht om melding te doen wanneer er vermoedens zijn van een onveilige thuissituatie. Met een grotere zorgvraag tot gevolg.
Gemeente in actie
De gemeente probeert de vraag wel te remmen door bij huisartsen een extra check in te bouwen. Zij verwijzen nog weleens te snel door naar specialisten die ‘zware zorg’ leveren. “Wat we nu onder anderen doen, is dat we iemand van het Sociaal Team dichter op de huisarts zetten en we met die huisarts afspraken hebben gemaakt. Dat zie je ook in andere gemeenten: als er ouders of jongeren komen dat die zegt; ga eerst met het Sociaal Team praten. Deze afspraken zijn ook maar een deel van het verhaal: er moet nog veel meer gebeuren”, zegt Dijkstra.
Zo kijken de gemeenten samen of verwijzers op een andere manier kunnen gaan doorverwijzen. In plaats van door te verwijzen naar een instelling, bijvoorbeeld Curium, kun je ook doorverwijzen naar een specifieke dienst, zoals Basis GGZ of opvoedondersteuning. Zo komen cliënten niet vanzelf uit bij een instelling voor dure specialistische zorg als dat in het belang van het kind niet nodig is.
Waarom
Intussen put Gouda uit een reservepotje van het sociaal domein om de rekeningen te kunnen betalen. En is uitgerekend hoe groot het gat is met de vergoeding van de Rijksoverheid. Dit wordt maandag 2 juli naar buiten gebracht. Er zal in elk geval iets gedaan moeten worden, vindt de wethouder: “Of er moet geld bij, of het stelsel moet op de schop”.
Minister de Jonge wil weten waarom er zoveel zorgvraag is voordat er geld bij gaat, weet Dijkstra: “Hij heeft gezegd –en dat begrijp ik ook hoor–: wat is er met dit land dat we zoveel Jeugdhulp hebben? In Gouda zit 1 op de 7 jongeren in de Jeugdhulp. Dat is heel veel! En dan vraag je je ook als ministerie af, wat is er met dit land?”
Maandag brengt Gouda meer informatie naar buiten over het tekort op Jeugdhulp. Die dag staat ook een landelijke demonstratie gepland. In mei 2019 heeft de minister ruim 1 miljard euro ter beschikking gesteld om de ergste nood te lenigen. Het Rijk doet momenteel onderzoek naar een oplossing voor de problemen.
Heeft u lokaal nieuws uit Gouda of omgeving?
Mail het ons via redactie@degouda.nl
Download nu deGouda App voor iOS en Android
26-06-2020 16:25