Westergouwe; niemand zal de naam van de nieuwe wijk ontgaan zijn die de kaart van Gouda na twee decennia weer eens veranderd. De stadsuitbreiding die aan de overkant van de Gouwe verrijst is anno 2018 volop in aanbouw, als de eerste bewoners er hun draai al hebben gevonden. Weekblad deGouda verhaalt de komende weken over de ins en outs van Westergouwe. Deze week: hoe houden de bewoners van Westergouwe droge voeten?
In de Hollandse polder net buiten Gouda stroomt het water op een diepte van zo’n 6 meter onder NAP door de sloten. De Zuidplaspolder is dan ook een van de laagste polders van Nederland en het is nu net deze plek waar de gemeente Gouda in 2005 haar nieuwe woonwijk wil bouwen. Het hoogheemraadschap, dat over de waterveiligheid gaat, is kritisch in haar advies. Hun voorkeur gaat uit naar een hoger gelegen polder. De Zuidplaspolder heeft alle schijn tegen en er lijkt een kunststukje nodig om hier straks droge voeten te houden. Maar dan ken je de Nederlanders nog niet.
‘Het belangrijkste is veel water’, zegt Marit Meier, adviseur watersystemen bij het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard als eerste over de oplossing voor Westergouwe. De waterbeheerder van de Zuidplaspolder denkt al sinds de planvorming actief met de planmakers mee. En wel op nadrukke-lijk verzoek van minister Dekker (van VROM), zo zegt Marit. ‘De minister zei tegen de planmakers: het is prima dat je er bouwt maar op voorwaarde dat je goed samenwerkt met het waterschap’. Zo kreeg het hoogheemraadschap een belangrijke plek aan tafel bij de ontwikkeling van Westergouwe en kon zij een aantal voorwaarden stellen.
Veilig wonen achter de dijk
De eerste voorwaarde was dat mensen in de toekomst veilig zouden kunnen wonen achter de rivierdijk. Hiervoor werden een aantal oplossingen gevonden. Men keek kritisch naar het overstromingsrisico, dat al op een zeer kleine kans van 1 keer : 30 000 jaar stond. Bij de aanleg van Westergouwe werd bovendien ruimte gelaten voor eventuele dijkverzwaringen in de toekomst. Maar daarmee was één vraag nog niet van tafel: wat als de dijk toch doorbreekt? De planmakers bedachten een ingenieuze oplossing.
Bij het projectbureau Westergouwe laat project-medewerker Marien Brand dit zien aan de hand van beeldmateriaal. ‘Het zijn eigenlijk een soort deltawerken in het klein’, zegt hij over het ingenieuze systeem met de keermuur, die vanaf de dijk al enige tijd zichtbaar is. De muur moet bij een dijkdoorbraak het water remmen en is onderdeel van een groter plan om de bewoners in zo’n situatie te beschermen. Andere maatregelen zijn de verhoogde ligging van de woningen en het ontwerp van de eilanden, die de stroming van het water bij een eventuele doorbraak vertragen. Er zijn simulaties uitgevoerd zodat men zeker weet dat het plan naar behoren werkt.
Het water binnen de polder
Dan is er nog het water dat, toenemend in hoosbuien, binnen de dijken van de polder valt. Want ook dat moet ergens heen. Voor het hoogheemraadschap was de tweede voorwaarde dat het vallende water een oplossing binnen het plangebied zou krijgen. ‘De eigen broek ophouden’, zoals Marit dit principe noemt.
Hierop hebben de planmakers een flexibel peil bedacht, zo legt zij uit. Na hoosbuien kan het peil wel 20 tot 30 cm hoger staan ten opzichte van het peil tijdens een droge zomer. Door dit te combineren met een hoge ligging van de woningen, tot wel 
1,30 meter boven het waterpeil, wordt voorkomen dat bewoners bij extreme regenval toch natte voeten krijgen.
Maar er is ook water onder de grond die voor problemen zorgt, het zogenaamde kwel (zie alinea ‘Waarom is bouwen in een diepe polder zo lastig?’). En er is het aloude Goudse probleem met verzakking. De planmakers tackelden deze problemen met het opbrengen van zand. Ook werden drie waterpeilen ingesteld. Het resultaat: een maximum verzakking van slechts 20 cm in 30 jaar. Kom daar in Bloemendaal maar eens om!
Rol van bewoners
En dan is er ook nog de rol van bewoners in het beheren van het water. Marit en Marien hopen beide dat bewoners hun tuinen zo groen mogelijk houden. Waarom? Groen maakt dat regenwater in de grond kan wegzakken. Bovendien, zo zegt Marit; ‘onderzoek heeft aangetoond dat groen de temperatuur in de wijk ‘s zomers tot wel 3 graden kan verlagen, ten opzichte van een scenario waarin alle tuinen verhard zijn’. Westergouwe is eigenlijk een beetje als een puzzel die in elkaar valt, zo valt je op als je alle oplossingen naast elkaar houdt. Een betrokken ambtenaar zei eerder eens: ‘het zou me niet verbazen als ze ons straks komen vragen hoe we het hebben geflikt’. En zo is het!
Waarom is bouwen in een diepe polder zo lastig?
Er is nog een reden waarom bouwen in een diepe polder lastiger is: kwel. Kwel is grondwater dat onder opwaartse druk omhoog komt uit de grond. In diepe polders zoals de Zuidplaspolder is die druk sterker dan op zeeniveau. Kwel is slecht voor de waterkwaliteit en voegt ongewild water toe aan de toch al waterrijke polder. Ook zou het voor problemen kunnen zorgen in de het bebouwde gebied. In Westergouwe is dit opgelost door in het gehele plangebied zand op te brengen. Het zand creëert tegendruk en gaat zo het opkomende 
kwel tegen.
Tekst: Peter Riphagen
Bron: deGouda
Heeft u lokaal nieuws uit Gouda of omgeving?
Mail het ons via redactie@degouda.nl
Download nu deGouda App voor iOS en Android
22-10-2018 16:30