Gouda – De Turfmarktkerk-affaire, wat is er niet over geschreven? De sloop van de kerk in opdracht van de gemeente Gouda en Omgevingsdienst Midden-Holland (ODMH) in 2018 vormde een dramatische wending voor kerkeigenaar Khalid Boutachekourt. Wat velen niet weten is dat er sinds april 2019 60 nestkasten aan het huis van de kerkeigenaar hangen. Wat hebben die eigenlijk met de sloop van een kerk te maken?
Stichting Lokale Verbinding deed onderzoek naar de zaak en schreef deze reconstructie, waarbij we in de huid van de ODH-medewerker zijn gekropen en tussendoor onze redactionele onderzoeksfeiten delen.
Eerste akte: koffie op maandagochtend
18 oktober 2018
Ik heb net koffie gepakt op het kantoor van mijn werkgever Omgevingsdienst Haaglanden (ODH), en heb mijn computer opgestart als me een mailtje opvalt. ‘Beste Hans, Zou je mij zo spoedig mogelijk terug willen bellen in verband met de drastische wending die het proces sloop Turfmarktkerk sinds vandaag heeft genomen?’ Onderwerp: Acute bestuursdwang, staat erboven. Verbijsterd lees ik wat de gemeente Gouda mij schrijft. Dan bel ik mijn collega van Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid; we zitten vol vragen. Als we elkaar later die week in Den Haag zien voor een gezamenlijk overleg met ODMH, breekt mijn klomp. ODMH heeft de afspraak 7 minuten van tevoren afgezegd. We overleggen over wat we al wel weten en zetten al onze vragen vervolgens op de mail. De echte schrik moet dan nog komen. Wat ik nog niet weet is dat volgende week een stap zal worden gezet die alle spelregels subiet verandert.
Toelichting redactie
In de Turfmarktkerk huizen twee beschermde diersoorten, de dwergvleermuis en de gierzwaluw. Volgens de Wnb, de Wet natuurbescherming, mag je een gebouw waar deze dieren in zitten niet zomaar slopen. Daarvoor heb je een ontheffing nodig. Je moet daarbij ook zorgen voor alternatieve nestruimte, door het plaatsen van vogelkasten in de omgeving. De Wnb wordt voorgeschreven door ODH, Omgevingsdienst Haaglanden, die werkt vanuit het Provinciehuis. De wet wordt gehandhaafd door OZHZ, de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid in Dordrecht. Vrij ingewikkeld, maar deze diensten bepalen samen de ene kant van het speelveld. ODMH (Omgevingsdienst Midden Holland) is ook betrokken, deze omgevingsdienst werkt voor de gemeente Gouda en waakt over de bouwveiligheid. ODMH en de gemeente trekken sinds het begin samen op in het Turfmarktkerk-dossier en bepalen de andere zijde van het speelveld. ODH en OZHZ proberen vooral te zorgen dat alles volgens de voorschriften van de Wnb verloopt. Althans, dat zeggen zij.
Tweede akte: de geheime memo
23 oktober 2018,
NOODVERORDENING.
In chocoladeletters klapt het nieuws op deze avond mijn mailbox binnen. We zijn nauwelijks bijgepraat over de nieuwe situatie en de volgende staat alweer voor de deur. Volgens de gemeente Gouda staat de kerk op instorten en moet hij per direct worden gesloopt. Voor beschermde diersoorten is dus even geen aandacht, lees ik. Wel zegt Gouda de ‘vervangende behuizing’ voor de dieren op zich te willen nemen. Vanwege de haast is het idee dat zij de ecoloog inhuren die de opdracht uitvoert, terwijl intussen met de sloop begonnen wordt. Mijn collega van OZHZ wil afspraken op papier hebben, zodat hij kan handhaven als de gemeente niets doet. Hij stelt voor om gezamenlijk een memo op te stellen met daarin de afspraken.
Toelichting redactie
Al sinds juli is een ecoloog in touw om de voorzieningen voor de gierzwaluw en dwergvleermuis te verzorgen. Eerst in opdracht van eigenaar Khalid Boutachekourt Holding (KBH) en later voor de gemeente Gouda. Voor hij kan beginnen moet eerst de papierwinkel in orde zijn, maar daarover is ODH niet snel tevreden. Sterker, er blijft discussie, zelfs nog als de ecoloog allang bezig is de nestkasten op te hangen. Intussen worden ODH en OZHZ telkens opnieuw overvallen door beslissingen van ODMH en de gemeente Gouda. Eerst wordt ODH geconfronteerd met een intimiderende brief, dat het slopen van de (volgens de gemeente) bouwvallige kerk belangrijker is dan de Wnb. Pas 18 oktober (enkele weken na hun eigen deadline) volgt bestuursdwang richting de kerkeigenaar Khalid Boutachekourt , vanwege het ‘niet nakomen van de sloop’. Nu nemen ODMH en de gemeente Gouda die over. Een afspraak tussen ODMH en de ODH/OZHZ, waarin zij hierover zouden worden geïnformeerd wordt 7 minuten voor tijd afgezegd. ODMH houdt de kaken op elkaar. Dan komt de genadeklap; de gemeente kondigt op 23 oktober een noodverordening af wegens vermeend instortingsgevaar. Er hoeft niet langer rekening te worden gehouden met de Wnb.
Derde akte: wie is aan zet?
24 oktober 2018,
We zijn bij elkaar geroepen door OZHZ: ik (namens ODH) ga met een collega van OZHZ naar Gouda toe om met ODMH en de gemeente Gouda te praten. De sfeer is gespannen. Gisteren is een noodverordening afgekondigd, de kerk wordt onder dwang gestut en gesloopt door de gemeente. Ik begrijp niet helemaal waarom. Zij trappen de bijeenkomst af met de ‘feiten’. Er wordt ons duidelijk te verstaan gegeven hoe groot het risico is op instortingsgevaar en dat stabiliseren en slopen van de kerk nu hoogste prioriteit heeft. De bewoners zijn zelfs uit hun huizen gehaald. Ik voel dat zij druk opbouwen om ons met de stroom mee te laten peddelen. Ik kijk naar mijn buurvrouw van OZHZ, we hebben vooraf een strategie opgesteld, die ik nu op tafel leg. Daarin staan alle voorwaarden waaraan de gemeente zich bij de sloop moet houden. Gemeente en ODMH bladeren wat, kijken wat moeilijk, maar gaan akkoord met onze opzet. De gemeente zegt toe dat zij de eigenaar over deze afspraken gaat informeren. Met in mijn tas de vertrouwelijke conceptmemo gaan we uit elkaar. Terug op kantoor licht ik de gedeputeerde (baas van de Provincie en omgevingsdiensten) in over de gemaakte afspraken. Hij lijkt tevreden. Zo gauw ik de kamer uit ben, belt hij echter OZHZ (handhaving): ‘Hou ze (de gemeente) in de gaten maar zorg ervoor dat er tijdens het slopen niet gehandhaafd wordt’.
Toelichting redactie
Als de afsprakenmemo tussen de gemeente en ODH en OZHZ wordt vastgesteld, op 1 november, loopt de noodverordening nog. Omwonenden mogen bijna weer naar huis. Volgens het document heeft de gemeente alle verantwoordelijkheden voor naleving van de Wnb overgenomen van eigenaar KB. Uit onderzoek blijkt echter dat het document niet rechtsgeldig is, het is een soort ‘afspraak onderling’. Die hebben de diensten gemaakt omdat tijdens de noodverordening de Wnb niet actief is. Op 3 november loopt de noodverordening af en wordt de Wnb en dus de ontheffing van eigenaar Khalid Boutachekourt weer leidend. De gemeente is echter de slopende partij en bezig met de uitvoering voor de ontheffing. Hiervan brengen ze de eigenaar niet op de hoogte. Gevolg is dat er een ecoloog door de buurt zwerft om in opdracht van de gemeente nestkasten op te hangen, zonder dat Boutachekourt hier iets van af weet. Volgens de ontheffing kreeg Gouda tot 1 december de tijd om alle voorschriften van de ontheffing op te volgen. Zo moesten de tijdelijke voorzieningen voor de dwergvleermuizen dan zijn afgerond. Op 1 december was het werk van de gemeente niet af, maar OZHZ handhaafde niet.
Artikel gaat verder na de foto
Vierde akte: ‘Niet te snel’
Eind januari 2019,
Het is vanaf het begin af aan duwen en trekken met de ecoloog. Telkens opnieuw worden documenten te laat aangeleverd, zijn ze onvolledig of is hij alvast begonnen. Hiermee overtreedt zijn opdrachtgever (sinds november de gemeente) de voorschriften van de Wnb. Ik stuur die conclusie aan de ecoloog en de gemeente toe.
Tot mijn verbazing lijkt het mijn collega van OZHZ nog altijd niet duidelijk wie nu eigenlijk verantwoordelijk is voor naleving van de Wnb. Dat moet in mijn ogen toch echt de gemeente zijn!
Na zijn woede-uitbarsting in november, heeft de ecoloog deze maand eindelijk schot in de zaak gebracht. Hij mailde me 30 plekken voor nestkasten voor de gierzwaluwkasten te weten, aan een gymzaal aan de van Herpstraat. Voor de andere 30 hoopt hij terecht te kunnen bij de woning van eigenaar Khalid Boutachekourt. Later stelt hij voor om alle 60 kasten aan de gymzaal op te hangen. Tot mijn verbazing reageert de gemeente daar niet positief op. Het lijkt wel alsof de gemeente niet tot een oplossing wÃl komen.
Citaat gemeente Gouda aan ecoloog:
25 januari 2019: ‘Mooi dat je alvast hebt nagedacht over een oplossing voor de 30 laatste [nest]kasten. Aangezien dit in feite het probleem van Khalid Boutachekourt is, wil ik je toch vragen even pas op de plaats te maken voor deze laatste 30 kasten. Je gaf eerder aan dat de kasten er voor april moeten hangen en dat het je enkele dagen kost (dus geen haast mijns inziens)’.
Vijfde akte: slot, nu wél handhaven
Maart 2019
In januari hebben we de gemeente een duidelijke brief gestuurd, met daarin de voorschriften die nog niet zijn nageleefd. Vooral het feit dat voor de sloop de dwergvleermuisverblijven niet klaar waren zijn mij een doorn in het oog. Ook ontbreekt een monitoringplan voor na de sloop, nog een overtreding voor de gemeente. De ecoloog stelde voor om alle 60 gierzwaluwkasten aan de gymzaal van de van Herpstraat te hangen. Wij zijn daarmee akkoord, maar Boutachekourt, die volgens de wet de kasten moet laten plaatsen, is het daar niet mee eens. Nu het maart is begint OZHZ nerveus te worden, de gierzwaluwkasten moeten voor 15 april gereed zijn. Boutachekourt mag dan ook gelijk de ontbrekende dwergvleermuisverblijven aanleggen. De taken die er liggen zijn nu helder, dus wij laten het los; Boutachekourt en OZHZ moeten dat met elkaar uitzoeken.
Toelichting redactie
In februari krijgt Boutachekourt de kerk, tot op veilige hoogte gesloopt, weer van de gemeente terug. Hiermee wordt hij ook weer verantwoordelijk voor naleving van de Wnb. De voorschriften uit zijn ontheffing (tot 1 december 2018) gelden weer. Tot in maart verzuimt de ecoloog echter om alle documentatie aan te leveren die nodig is om de kasten op te hangen. OZHZ stuurt op 19 maart een ‘preventieve handhavingsbrief’. Zij zijn van plan te gaan handhaven op de 60 gierzwaluwkasten. Boutachekourt wordt de volgende dag nog ontboden op hun kantoor. Cynisch genoeg schrijft de gemeente een brief aan zijn advocaat waarin zij hem de hand reiken; hij mag het gedane voorwerk met de ecoloog van Gouda overnemen. Boutachekourt vraagt ODH om een update van de situatie, want hij is sinds eind oktober niet geïnformeerd. Daarop sturen zij documenten toe, maar die lijken bewust onvolledig te zijn: zonder memo en zonder de vastgestelde gebreken van de gemeente Gouda.
Van het bewuste gesprek bij OZHZ is een geluidsopname aanwezig, die in handen is van deze krant. Uiteindelijk besluit Boutachekourt mee te buigen. Hij vertelt dat hij besloot de 60 gierzwaluwenkasten aan zijn eigen huis te hangen om niet langdurig afhankelijk te worden van de gemeente Gouda. De kasten vragen namelijk jaren van inspanning: Lokgeluiden afspelen, monitoring, afstemming over het pand. Anno 2021 hangen er enkele dwergvleermuiskasten aan de zijkant van Boutachekourts woning. De 60 gierzwaluwkasten hangen achter zijn huis. In de kasten is een koolmeesje gezien. Â
21-05-2021 11:10