Gouda denkt groot. Bomen met grote kruinen is de doelstelling. Grote kruinen ontstaan pas na jaren en dat betekent dat ook de stam dan flink is meegegroeid. Die doelstelling is niet zomaar uit de lucht gegrepen en ook nog proefondervindelijk tot stand gekomen.
In de jaren 60 en 70 was het gebruikelijk om bomen op relatief korte afstand van elkaar aan te planten, zeg maar zo’n 8 meter uit elkaar. Maar hierdoor gaan bomen op mensen lijken. Ook bomen beconcurreren elkaar om voldoende plek te bemachtigen. Dat gold en geldt nog steeds voor zowel de kruin als het wortelstelsel. Dat kruinen en wortels in elkaar vervlecht worden is echter nadelig voor een gezonde doorgroei. Bomen zijn onmisbaar in de stad en bomen met een kleinere kruin dragen minder bij aan een gezond leefklimaat. Bomen zijn immers veel meer dan windvangers.
Minder is meer, ook bij bomen
Besloten werd om bomen voortaan tussen de 10 en 12 meter van elkaar te plaatsen. Het positieve gevolg was dat er veel grotere kruinen ontstonden. Juist die kruinen zijn zo belangrijk voor de leefbaarheid van mensen en zeker in stedelijke omgevingen. Ze vervullen een belangrijke rol bij de opvang van fijnstof, omzetten van CO2 naar zuurstof, bestrijding van hitte en wateroverlast en het bijdragen aan biodiversiteit. Eigenlijk allemaal technische hoogstandjes. Wel rijst de vraag of door die grotere onderlinge afstand het totale bomenbestand niet verder krimpt.
Op naar de gemeente Gouda voor antwoorden over het bomenbestand
We spraken met Marianne Driehuis, direct betrokken bij het Goudse Groenfonds. Zij vertelde ons dat er een boombalans wordt bijgehouden. In 2007 werd een groenplan gemaakt en werden in het openbare gebied 22.000 bomen geteld. De huidige boombalans telt 22.654 bomen. Dan kun je bijna spreken van gelijk blijven daar er intussen ook wijken zijn bijgekomen. Voor de duidelijkheid meldt Driehuis daarbij op dat de boomaanplant in Westergouwe nog niet in de balans is opgenomen. Dat gebeurt pas als de aannemer het nieuwe bomen bestand officieel aan de gemeente heeft overgedragen. De onvermijdelijke vraag was: “Als bij alle vervanging en nieuwe aanplant een grotere onderlinge afstand wordt gehanteerd, zal dan het aantal bomen niet teruglopen in plaats van groeien?”.
Geef bomen de ruimte. Je krijgt er veel voor terug
Driehuis zet alle voordelen van deze plantingswijze op een rij:
- Ruimte komt de gezondheid van bomen ten goede
- De kruinen kunnen hierdoor beter uitgroeien t.b.v. de eerder genoemde functies
- De beheerskosten van het bomenbestand worden lager
- Gezonde bomen leveren meer veiligheid; minder afwaaiende takken en minder kans op omwaaien. Het wortelstelsel heeft er namelijk ook baat bij
- De bijdrage van één grote boom is vaak effectiever dan drie kleine
- De grotere kruinen van de nieuwe aanplant compenseert uiteindelijk gemakkelijk het verlies in aantallen bomen
Waarom zijn en worden er in Gouda veel bomen gekapt?
Veel bomen zijn geplant in de periode van 1966 tot 1986 bij het ontstaan van de wijken Bloemendaal en Plaswijk. Men wilde toen snel groen resultaat waarvoor o.a. populieren heel geschikt waren. Maar juist deze soort bleek ziekte gevoelig. Bovendien is 19% van het bomenbestand ouder dan 50 jaar. Bij die leeftijd krijgen ze dan de onderscheiding “monumentaal” maar dan moeten ze wel nog minimaal 10 jaar mee kunnen gaan. Dat laatste is regelmatig niet het geval en dan zit er niets anders op dan ze te kappen. Intussen had de z.g. Iepziekte ook toegeslagen en eveneens moest een deel van de kastanjebomen het ontgelden. De veiligheid speelt daarbij natuurlijk ook een flinke rol.
In alle gevallen is een kapvergunning nodig
Daarvoor zijn in de Bomenverordening van 2010 regels vastgelegd wat in Gouda als kappen beschouwd wordt. Ook voor meer dan 30% snoeien en verplanten is een kapvergunning nodig. De regels in het kort:
- Bij een niet te handhaven boom wordt bekeken of deze te verplanten is en of daar een locatie voor te vinden is
- Is dit niet mogelijk mag de boom gekapt worden en komt er een herplantingsplicht
- Is er geen herplantingruimte, dan vervalt deze verplichting. Een nieuwe boom zou op een dergelijke plek immers geen langjarige toekomst hebben.
Boomsoorten die nu worden geplant zijn vooral populieren (ziektebestendige soort), Esdoorns en Amberbomen. Deze laatste soort is al te vinden aan de Kattensingel en de Koningin Wilhelminaweg.
Een bomenprobleem is dit jaar ontstaan in de Agnietenstraat. De Sierperen zijn duidelijk aan vervanging toe. De bekende bomen- en plantendeskundige, Kees Ykema, is op zoek naar de beste vervanging. Daarbij moet ook rekening worden gehouden met de ingang van de te openen Cheese Experience.
Wat leveren gezonde bomen met flinke kruinen ons op?
- Volwassen bomen filteren de lucht van fijnstof, afkomstig van verwarming en verkeer. Fijnstof wordt vastgelegd op de bladeren en bij regen naar de grond geleid.
- Koolstofdioxxide (CO2) wordt overdag omgezet naar zuurstof. Deze z.g. fotosynthese zorgt dat via de bladmondjes zuurstof wordt teruggegeven
- Vooral in de stad wordt zonlicht door donkere materialen geabsorbeerd en minder gekoeld door meestal lagere windsnelheden. Bomen geven juist schaduw en onderscheppen het zonlicht. Bovendien zetten ze zonlicht om in waterdamp die de luchtvochtigheid verhoogt en zonlicht reflecteert.
- Bomen dragen bij aan de biodiversiteit. Ze leveren voedsel in de vorm van bessen voor de vogels, bloemen met nectar en bladeren voor rupsen.
- Een groene omgeving heeft een bewezen positieve uitwerking op de mens. Meer groen draagt bij aan stressvermindering en een betere concentratie.
- Een in Nederland uitgevoerd onderzoek heeft duidelijk gemaakt dat een woning in waarde stijgt als er mooie bomen in de directe omgeving staan.
Wellicht is dit laatste punt een extra aanmoediging voor particulieren om een boom in de eigen tuin te planten. Rekening houden met de juiste afstand tot de erfgrens kan voorkomen dat later de Rijdende Rechter er aan te pas moet komen.
Wat is de consequentie van kappen van grote kruinen en herplanting van nieuwe (nog) kleine kruinen?
Deze vraag hebben we dus maar weer voorgelegd aan Marianne Driehuis. Zij bevestigede ons vermoeden dat bij herplanting van bomen wij tijdelijk minder voordeel genieten van de bovenbeschreven boomfuncties. Daarentegen zijn er ook tal van bomen in Gouda die al eerder aangeplant zijn en nu over flinke kruinen gaan beschikken.
De gemeente wil graag dat meer nieuwe bomen worden aangeplant, zowel in openbaar als privaat gebied. De volgende wijken hebben daarbij voorrang:
- De binnenstad
- De Kadebuurt
- Kort Haarlem
- Korte Akkeren
- Gouda Noord
- Goverwelle
De gemeente is bereid, eventueel samen met externe partijen, om te zoeken naar mogelijkheden om juist in deze wijken meer openbaar groen aan te leggen. Zo nodig als een aparte investering en los van bouwontwikkelingen. Hopelijk ondervinden de bewoners van de genoemde wijken dat de gemeente bij hen “groen bezig” is.
Heeft u lokaal nieuws uit Gouda of omgeving?
Mail het ons via redactie@degouda.nl
Download nu deGouda App voor iOS en Android
08-06-2019 10:50